Alternatieve naam
Zuidelijk Brabantmassief
Ligging
Het Massief van Brabant is een tektonisch blok van Caledonische ouderdom dat het centrum en het westen van het land omvat. Het wordt naar het zuiden toe begrensd door de Bordièrebreuk, een rechts-laterale breuk die na de Hercynische orogenese is ontstaan. De noordelijke grens bevindt zich in Nederland, ten noorden van de provincie Zeeland. Het Brabantmassief strekt zich westwaarts uit onder de zuidelijke Noordzee, en sluit in Engeland aan op het Massief van Londen.
Seismiciteit
Instrumentele seismiciteit
Op het vlak van instrumentele seismiciteit wordt het Brabantmassief gekenmerkt door een matige activiteit, die vooral geconcentreerd is langs de zuidrand van het massief. In de eerste helft van de 20e eeuw zijn er verschillende aardbevingen gebeurd ten westen van Brussel. De grootste hiervan was de aardbeving van 11 juni 1938 met epicentrum nabij Oudenaarde. Met een magnitude ML 5.6 (MS 5.0) is dit nog steeds de krachtigste aardbeving die op Belgische bodem heeft plaatsgevonden sedert de aanvang van de seismische metingen in het begin van de 20e eeuw. Meer naar het zuiden toe vond de aardbeving van Le Roeulx plaats op 20/06/1995 (ML 4.5). Deze aardbeving is gesitueerd langs de grens met het bekken van Mons, maar vertoont enkele kenmerken die als typisch voor het Brabantmassief worden beschouwd.
In het noordelijk deel van het Brabantmassief werden tot nog toe slechts twee kleine aardbevingen opgetekend, allebei ten noorden van de provincie Antwerpen en met een magnitude ML 1.8.
De seismiciteit lijkt zich ook onder de Noordzee verder te zetten. In de jaren tachtig en negentig van de 20e eeuw zijn er een vijftal kleinere aardbevingen gebeurd even buiten de Belgische kust met magnitudes om en bij ML 3.0. Een meer recent voorbeeld is de aardbeving van 23 januari 2007.
Historische seismiciteit
De enige historische aardbeving die op het vasteland in deze zone gekend is, is deze van 23 februari 1828. Het epicentrum lag vermoedelijk in de omgeving van Jauche, in het uiterste noorden van de provincie Namen, en de magnitude wordt geschat op ML 4.5 tot 5.0.
Twee historische aardbevingen in de Noordzee, met name die van 21 mei 1382 en 23 april 1449, waren vermoedelijk ook gelokaliseerd in de zone van het Brabantmassief. De magnitude van deze aardbevingen wordt geschat op respectievelijk 6 en 5.5, even groot of zelfs groter dan de aardbeving van 1938.
Tektoniek
De magnitude van de aardbeving van 1938 geeft aan dat het Brabantmassief wordt doorsneden door een belangrijke breukzone. Op de geologische kaart van het Brabantmassief (Legrand; De Vos et al., 1993) zijn verschillende noordwest-zuidoost georiënteerde breuksegmenten aangegeven. Ze zijn 5-15 km lang, en worden van mekaar gescheiden door een set van noordoost-zuidwest gerichte breuklijnen. Deze breuken zijn meer dan 300 miljoen jaar geleden ontstaan, tijdens de Hercynische orogenese. Omdat we, door de geringe recente seismische activiteit, geen betrouwbaar haardmechanisme kunnen berekenen, is het niet mogelijk vast te stellen of deze breuken, of een aantal ervan, verantwoordelijk zijn voor de huidige seismiciteit. De enige aardbeving waarvoor een haardmechanisme berekend kon worden, met name de aardbeving van Le Roeulx in 1995, wijst op een steil hellende NNO-ZZW gerichte breuk met inverse beweging. Voor enkele aardbevingen kon een diepte bepaald worden, die varieert tussen 3 en 19 km. De diepte van de aardbeving van Le Roeulx bedroeg zelfs 24 km, wat op een relatief diepe seismogene zone wijst die zware aardbevingen kan genereren.
Ook in de Noordzee wijzen aardbevingen op tektonische activiteit, maar tot nog toe is er niets gekend over de breuklijnen die eraan ten grondslag liggen. Geofysische gegevens van de Universiteit Gent hebben noordoost-zuidwest georiënteerde breuken aan het licht gebracht, maar over de activiteit van deze breuken is niets geweten.
